Verdeling gemeenschap
Een gevolg van echtscheiding is dat de huwelijksgemeenschap wordt ontbonden en dat verdeling van de gemeenschapsgoederen moet plaatsvinden. Hoe die verdeling zal plaatsvinden hangt sterk af van het eventuele bestaan van huwelijkse voorwaarden (bijv. koude uitsluiting met Amsterdams verrekenbeding).
Bestaan er geen huwelijkse voorwaarden, dan is er sprake van een algehele gemeenschap van goederen en zullen de gemeenschapsgoederen (en schulden) bij helfte worden verdeeld. Ook kan het zo zijn dat echtgenoten tijdens het huwelijk goederen verkrijgen onder een uitsluitingsclausule (bij schenking of erfenis). Die goederen vallen niet in de gemeenschap en komen toe aan de echtgenoot die ze heeft verkregen.
Huwelijkse voorwaarden
Voordat u trouwt, kunt u huwelijkse voorwaarden overeenkomen bij een notaris. Huwelijkse voorwaarden zijn slechts geldig als zij bij notariële akte worden opgemaakt. U kunt huwelijkse voorwaarden zowel voor het sluiten van het huwelijk, als tijdens het huwelijk aangaan. De akte van huwelijkse voorwaarden kan worden ingeschreven in het openbaar huwelijksgoederenregister bij de rechtbank van de plaats waar het huwelijk wordt gesloten. Het openbaar huwelijksgoederenregister kan door iedereen worden ingezien. Indien de huwelijkse voorwaarden niet worden ingeschreven, werken ze alleen tussen de echtgenoten onderling. Bepalingen in de huwelijkse voorwaarden kunnen dan niet door de echtgenoten tegen die derden worden ingeroepen. In de huwelijkse voorwaarden kunt u kiezen uit diverse huwelijksvermogensregimes.
Een van de huwelijksvermogensregimes waarvoor u kunt kiezen is koude uitsluiting. De wettelijke algehele gemeenschap van goederen wordt hiermee geheel uitgesloten. Al het bezit van de echtgenoten voor of na het sluiten van het huwelijk blijft privévermogen. Partijen hebben enkel de verplichting om samen bij te dragen aan de kosten van de huishouding. In geval van echtscheiding vindt bij koude uitsluiting in de meest strikte vorm geen verdeling of verrekening van (de waarde van) het vermogen plaats. Uiteraard zijn hierop uitzonderingen mogelijk. Indien u samen een woning koopt, dient deze woning na de echtscheiding te worden verdeeld.
U kunt ook kiezen voor een minder vergaande huwelijksregime. De zogeheten beperkte gemeenschap biedt de mogelijkheid om ten aanzien van bepaalde zaken een gemeenschap te vormen, maar voor het overige privévermogen te behouden. Een voorbeeld hiervan is de gemeenschap van woning en inboedel, waarbij de inboedel en de echtelijke woning gemeenschappelijk worden.
Ongeacht de keuze voor een koude uitsluiting of een beperkte gemeenschap worden regelmatige verrekenbedingen in de huwelijkse voorwaarden opgenomen. Indien een periodiek verrekenbeding is opgenomen, betekent dit dat er telkens aan het einde van het verrekentijdvak (meestal een jaar) tot verrekening van het ‘overgespaarde inkomen’ dient over te gaan. Het gaat daarbij om inkomen dat normaliter wordt gebruikt om de kosten van de huishouding te betalen. Indien goederen met overgespaard inkomen tijdens het huwelijk zijn gekocht, vallen deze binnen het te verrekenen vermogen. Denk er bij een verrekenbeding aan dat u een dergelijk beding ook daadwerkelijk uitvoert. U moet dan elk jaar bij elkaar gaan zitten om te kijken of u overgespaard inkomen heeft en dit verdelen. Als u dit niet doet en het niet verrekende vermogen wordt meer waard door bijvoorbeeld belegging of investering, dan moet u ook deze waardevermeerdering verrekenen met uw ex-partner.
Afstand van gemeenschap
Het is mogelijk om afstand te doen van uw deel van de gemeenschap. Daardoor wordt u bevrijd van de aansprakelijkheid voor schulden waarvoor u tijdens huwelijk ook niet aansprakelijk was. Degene die afstand doet, mag echter alleen diens bed, beddengoed en kleding behouden. Papieren en gedenkstukken van diens familie kunnen tegen de geschatte prijs worden overgenomen. Afstand doen van de gemeenschap heeft dus verstrekkende gevolgen. Overigens brengt afstand doen van de gemeenschap geen verandering in de aansprakelijkheid voor de gemeenschapsschulden waarvoor de echtgenoten voordien elk voor het geheel aansprakelijk waren, bijvoorbeeld een hypotheekschuld. Hiervoor bent en blijft u samen aansprakelijk.
De schulden die door een van de partners na de datum van de ontbinding van de huwelijksgemeenschap worden gemaakt vallen niet meer in de huwelijksgemeenschap. Om u hierop tegenover derden te kunnen beroepen, is het wel van belang dat het echtscheidingsverzoek wordt ingeschreven in het huwelijksgoederenregister. Alleen dan kunt u zich voor het einde van het huwelijk beroepen op de ontbinding van de gemeenschap tegenover schuldeisers.
